Verslag Adviesraad Sociaal Domein 19 september 2023

Aanwezig

Dhr. C. Hogendorf (voorzitter), dhr. H. Cornelissen (plv voorzitter/penningmeester), mw. D. Kloppenburg, mw. J. Merens, dhr. R. Steens, dhr. H. Darwish, dhr. E. Vermeer, dhr. C. Kroon, mw. R. Erkelens en mw. G. Rijneveld (ambtelijk secretaris)

Afwezig

dhr. R. Stoutmeijer, mw. R. Leurink, mw. M. Rook 

1.    Opening en vaststelling agenda

De voorzitter opent de vergadering en heet iedereen welkom. Wethouder Danielle van Bentem en de heer Erkelens (WoonAdviesCommissie) zijn aanwezig in verband met de bespreking van het concept-Programma Wonen en mevrouw Reinders is aanwezig in verband met het agendapunt Beleidsregels inburgering. De agenda wordt gevolgd. Bij de rondvraag wordt het verzoek om deelname aan de kwaliteitscommissie herontwikkeling Pro Persona terrein toegevoegd.

2. Inspreken toehoorders

Hier wordt geen gebruik van gemaakt.

3. Mededelingen

De gemeente is bezig met het ontwikkelen van sociale dorpsteams. Gevraagd is of 2 leden van de Adviesraad Sociaal Domein bereid zijn mee te denken over de vormgeving (3 sessies en bezoek gemeente Bronckhorst). Het gaat met name om de inrichting van het proces/klantreis en bepalen van geschikte locaties. Er lijkt een overlap met de werkgroep Clientondersteuning? De dames Erkelens en Kloppenburg zullen deelnemen. Zij ontvangen nog nader bericht. De teammanager Sociaal Domein zal verder in de vergadering van oktober een presentatie hierover geven aan de gehele adviesraad. En begin 2024 zal een sessie met het team en de adviesraad over de nieuwe werkprocessen/klantreis belegd kunnen worden.

4. Advies Beleidsregels inburgering

Bij dit agendapunt is mevrouw E. (Evy) Reinders (beleidsmedewerker) aanwezig. Op de studiedag van 5 juli 2023 is al veel informatie gedeeld met de Adviesraad Sociaal Domein. De adviesraad had aangegeven het op prijs te stellen de beleidsregels nog te behandelen in de vergadering, ondanks dat het veelal gaat om een vertaling van landelijke wetgeving. De Adviesraad Sociaal Domein kan zich vinden in de beleidsregels, inclusief de keuze om bij wel/niet bieden van begeleiding aan asielzoekers die binnen de ELIP-groep vallen voor de inkomensgrens uit te gaan van 150% van de bijstandsnorm. Dit sluit aan bij andere minimaregelen.

Verder is inhoudelijk nog gesproken over:

• Fietslessen en de mogelijkheid om geld voor een fiets te krijgen via de bijzondere bijstand.
• Of mensen een inburgeringstoets moeten doen is afhankelijk van de route die ze volgen. Bij route B1 is sprake van een staatsexamen. De gemeente heeft geen invloed op de gestelde vragen.
• Taaltoetsen vinden plaats bij de intake maar zijn niet leidend voor de besluitvorming. Leidend zijn de gesprekken met de consulenten.
• Aan het eind van een inburgeringstraject vindt een ceremonie met de burgemeester plaats.
• Boetes en fouten als gevolg van onbegrip en taalproblemen. De gemeente heeft ruimte op ‘verwijtbaarheid’. Boetes komen nauwelijks voor, omdat consulenten goed persoonlijk contact met de doelgroep hebben en de situaties kunnen beoordelen.
• Vanuit de participatiewet kunnen ook handhavingsacties plaatsvinden. Bijvoorbeeld bij overschrijding van 28 dagen buitenland; ook in situaties waarbij mensen buiten hun schuld om langer in het buitenland moeten verblijven (bijv. ziekenhuisopname).
• Er gaat een ‘cultuursensitieve’ pilot met werkervaringsplaatsen in een zorginstelling. Het gaat vooralsnog niet om vrijwilligerswerk. Dit kan mogelijk wel de uitkomst van een traject zijn als betaald werk niet lukt. 

Er zal geen advies meer over de beleidsregels uitgebracht worden door de Adviesraad Sociaal Domein. Het verslag is voldoende.

4b.  Actiepunten naar aanleiding van studiemiddag nieuwkomers? 

• Tekort vrijwilligers Vluchtelingenwerk: Vluchtelingenwerk kent een tekort aan vrijwilligers. Kunnen we als adviesraad daar nog iets in betekenen? Vanuit Vluchtelingenwerk worden al diverse acties ondernomen. Ieder lid kan in zijn of haar netwerk rondkijken naar nieuwe vrijwilligers.
• Belemmeringen voor participatie en werk nieuwkomers: Asielzoekers gaven aan geen/weinig mogelijkheden te hebben om te werken en weinig om handen hadden. Wenselijk zou zijn dat de direct kunnen participeren en de taal leren (80% mag uiteindelijk in NL blijven). De adviesraad roept de gemeente op om te kijken hoe dit te veranderen is. Dit betreft vooral wettelijke regelgeving. Mede naar aanleiding van een motie van de gemeenteraad met eenzelfde oproep heeft de gemeente Renkum hier landelijk aandacht voor gevraagd en kijkt ze samen met de gemeente Wageningen wat binnen de kaders van de wet verder toch nog mogelijk is. Werkgevers zijn ook lastig te motiveren om mee te werken en verklaringen te ondertekenen om mensen aan het werk te helpen. De UWV kent veel strakke regels.
• Vervoer: Uit het werkbezoek bleek dat statushouders moeilijk gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer om naar bijvoorbeeld werk of taallessen te gaan in verband met de kosten. Kan de gemeente hier een oplossing voor bieden? In Arnhem hebben statushouders een vervoerspas, waarmee ze gratis binnen de stad kunnen reizen met het OV.

Evy Reinders wordt bedankt voor haar komst en uitleg.

5. Bespreking en advisering concept Programma Wonen

Bij de bespreking zijn wethouder Danielle van Bentem, Martijn Kok (beleidsmedewerker wonen) en Sander Reith (adviseur Companen, opsteller programma) aanwezig. Verder is als gast uitgenodigd John Erkelens (WoonAdviesCommissie). De Renkumse HuurdersVereniging kon helaas niet aanwezig zijn.

Dit voorjaar is begonnen met het opstellen van het Programma Wonen. Er hebben sessies met stakeholders (o.a. Adviesraad Sociaal Domein), gesprekken met Vivare, inloopavonden voor inwoners in de dorpen en bijeenkomsten met de gemeenteraad en het college plaatsgevonden. Verder is gebruik gemaakt van al beschikbaar materiaal. Het is een ambitieus lokaal programma in een tijd waarin de landelijke overheid ook meer invloed wil hebben op aantallen en betaalbaarheid van woningen.

Hoe gaat deze nota na vaststelling gebruikt worden?

Naast het Programma Wonen zal ook een uitvoeringsprogramma worden opgesteld (acties, welke rol gemeente, wie betrokken, etc.). Verder vormt deze nota de basis van de prestatieafspraken met Vivare. Er zal zo een concretisering gaan plaatsvinden naar x aantal woningen, waarbij x percentage sociale huur, etc. Voor marktpartijen vormt dit het kader voor projecten. In de regionale Woondeal is 2/3 betaalbare woningen afgesproken. Renkum heeft dit percentage opgehoogd naar 75% omdat in de gemeente al veel dure woningen zijn (% geldt bij project groter dan 10 woningen, 2/3 is ondergrens). Dit leidt tot stevige gesprekken met projectontwikkelaars, marges nemen mogelijk wat af, maar het is zeker niet onmogelijk.
Verder is een monitor ontwikkeld. Daarin wordt bijgehouden hoeveel woningen gerealiseerd gaan worden en van welk soort. De doelstelling is om 950 woningen te bouwen. De huidige prognose telt 1400 woningen. Dit kan binnenstedelijk, o.a. door de grote projecten als Pro Persona, De Hes, Bovenheide, Doorwerth. Dus als een aantal projecten niet doorgaat, is de doelstelling ook nog steeds haalbaar. De gemeente wil de regie op de woningmarkt terugpakken.

Een ander minstens zo belangrijk aandachtspunt naast de aantallen is de snelheid. De doelstelling is om het aantal woningen in 2030 gerealiseerd te hebben. Dit is ambitieus, maar ook nodig. Infrastructuur is altijd onderdeel van een project (aanpassen, nieuw). Het aantal projectleiders binnen de gemeente is op dit moment op orde. Deze kunnen zich terugverdienen in de projecten. Het personele knelpunt zit bij beleid. De gemeente betrekt Vivare bij nieuwbouwplannen en helpen ze zo om hun ambities in Renkum waar te maken. Bij de plannen voor het Pro Persona terrein worden ook Pro Persona en Vilente nauw betrokken.

De Adviesraad Sociaal Domein heeft eerder al gepleit voor meer spreiding van inwoners met psychische problemen. Daar zijn nu kansen voor. Inwoners die echt problemen veroorzaken moeten buiten de wijk gehuisvest worden/blijven. Door een goede inspraakprocedure aan de voorkant van een proces, kan het project in later stadium mogelijk versnellen.

Er is grote behoefte aan (duurdere) ruime seniorenappartementen met grote buitenruimte. Veel ouderen wonen in grote woningen met grote tuinen en zouden de overstap willen en (ook financieel) kunnen maken. Maar deze appartementen zijn momenteel niet beschikbaar in de gemeente. Deze kunnen gerealiseerd worden in een project (25% duurdere woningen, naast 75 betaalbare woningen) of in een project met minder dan 10 woningen. 

Een mooi initiatief van makelaars is huizen(ver)kopers onderling met elkaar verbinden en zo tot ‘woningruil’ te komen.

De Adviesraad Sociaal Domein is van mening dat ondanks alle goede plannen en voornemens de rol van de gemeente niet actief genoeg is en de plannen creatiever kunnen. Niet wachten op projectontwikkelaars! Bijv. het opkopen van een grote woning op een groot perceel en hier een complex van seniorenappartementen op bouwen. Maar wie gaat dat doen? Gemeente wil dit niet, projectontwikkelaars alleen als ze er een verdienmodel in zien. Mogelijk dat makelaars en woonverenigingen hierin iets kunnen betekenen, maar dan zal de gemeente hierbij naast een positieve houding veel actiever de mogelijkheden moeten communiceren en huidige belemmerende regelgeving moeten wegnemen.
Idem bijv. splitsing van woningen, extra woningen in tuinen.

De gemeente zou veel actiever kunnen communiceren aan inwoners over de mogelijkheden, dat ze zich met plannen bij de gemeente kunnen melden én dat ze geholpen worden (gemeente is partner). Als het te complex is of lijkt haken mensen af; er zijn nu nog te veel voetangels en klemmen (bijv. vergunningen, parkeernorm, etc.). Uiteraard moeten de kaders wel duidelijk zijn in het kader van verwachtingsmanagement. Het gaat dus om het aanreiken vanuit de gemeente aan de inwoners van kennis (mogelijkheden) en deskundigheid (concrete hulp en ondersteuning). Communicatie zou via de Rijn en Veluwe kunnen. Deze wordt goed gelezen.

Makelaars en woonverenigingen moeten ook voorgelicht worden, zodat ze de opties in beeld hebben als woningzoekenden zich bij hen melden. Een woonconsulent/verhuiscoach in dienst van de gemeente zou extra helpend kunnen zijn om dit vorm en inhoud te geven. Gedacht kan ook worden aan meer creatieve combinaties van wonen en zorg, bijv. het eigen grote huis verkopen aan kinderen en voor zichzelf een zorgwoning in de achtertuin plaatsen. De zorginstellingen lukt het straks ook niet meer om zorg te leveren. Ook wordt nog aandacht gevraagd voor jongeren met autisme die echt niet zelfstandig kunnen wonen. De WLZ wordt afgebouwd Deze jongeren kunnen nergens heen. Meergeneratiewoningen biedt mogelijk een oplossing. Geef inwoners aan waar mogelijkheden liggen en help ze! De gemeente kan op deze manier (nog) meer de regie pakken!

De Adviesraad Sociaal Domein staat positief tegenover de Samenwerkingstafels Woningbouw en Wonen en Zorg. De nieuwe Omgevingstafels zijn daarnaast overleggen over individuele projecten. De Renkumse HuurdersVereniging is op diverse momenten betrokken bij het opstellen en uitvoeren van het Programma Wonen. Mogelijk kan de Adviesraad Sociaal Domein hier in de toekomst toch nog eens mee afstemmen. Met de WoonAdviesCommissie is afgesproken dat we indien gewenst onderling contact hebben.

Afgesproken wordt dat de Adviesraad Sociaal Domein uiterlijk over 2 weken een schriftelijk advies over het Programma Wonen opstelt en aan het college stuurt. De inhoud kan dan nog meegenomen worden in het definitieve Programma Wonen dat voorgelegd wordt aan het College en de Gemeenteraad. De heren Cornelissen en Hogendorf schrijven het concept-advies. Leden die nog punten onder de aandacht willen brengen die niet besproken zijn, kunnen deze nog doorgeven.

De gasten worden bedankt voor hun komst en inbreng.

6. Concept-verslag vorige vergadering

Het verslag wordt ongewijzigd vastgesteld.

7. Actielijst

De wordt doorgenomen. De ambtelijk secretaris past deze aan.

8. Raadpleeggroep Toegankelijkheid

• Omgevingsdialoog m.b.t. herontwikkelingslocatie Albert Schweitzer Renkum d.d. 7 september 2023: de heer Vermeer en mevrouw Jansen zijn hier naartoe geweest. De aandachts- en adviespunten worden doorgegeven.
• Workshop bewustwording fysieke en visueel toegankelijkheid 2 oktober 14.30 – 16.30 uur: hier gaan de voorzitter en de leden van de Raadpleeggroep Toegankelijkheid naar toe. Mevrouw Erkens neemt ook deel. 
• Op 26 oktober 2023 vindt de eerste omgevingstafel plaats. Naast de leden van de Raadpleeggroep Toegankelijkheid is ook de ambtelijk secretaris aanwezig in verband met procesafspraken.

9. Communicatie

• Bij de uitnodiging voor de vergadering van oktober in de Rijn en Veluwe zal een extra tekststukje worden toegevoegd over het advies over het Programma Wonen.
• Mevrouw Merens zal met mevrouw Kloppenburg nogmaals naar de nieuwsbrief voor de netwerkpartners kijken. In oktober komt deze weer terug op de agenda.

10. Ingekomen en uitgaande stukken

Ter kennisgeving.

11. Rondvraag

• De heer Vermeer geeft aan in verband met persoonlijke omstandigheden de komende tijd minder tijd te hebben voor de Adviesraad Sociaal Domein. Hij zal zich vooral te richten op de Raadpleeggroep Toegankelijkheid.
• De heer Cornelissen en de ambtelijk secretaris gaan aan de slag met de organisaties van de studiedag van 7 november 2023. We kijken o.a. naar de taak van de adviesraad vs. de inzet van de leden (vrijwilligers).
• Ruben Stoutmeijer zal gevraagd worden om deel te nemen in de Kwaliteitscommissie herontwikkeling Pro Persona terrein.
• Het boekje Mooi meegenomen, mogelijkheden voor mensen met een laag inkomen, 2023 is uitgereikt.

12. Sluiting

De voorzitter sluit de vergadering en bedankt iedereen voor zijn of haar inbreng.